Umowa kredytu ze zmienną stopą oprocentowania to umowa, w której oprocentowanie stanowiło zazwyczaj sumę stałej marży banku oraz tzw. wskaźnika WIBOR (zwykle WIBOR 3M).
Czym jest WIBOR? Najogólniej rzecz ujmując jest to wskaźnik wyznaczany jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania deklarowanych przez największe polskie banki. Na podstawie tak wskazanych stóp procentowych banki miały zgadzać się udzielać sobie nawzajem pożyczek.
Już sama przytoczona definicja pozwala stwierdzić kilka wadliwości kredytów o zmiennej stopie oprocentowania.
- Po pierwsze na ustalenie wskaźnika WIBOR (a więc główny składnik określający wysokość świadczenia kredytobiorcy) wpływ ma tylko jedna strona umowy, a więc bank. Nie budzi wątpliwości, że w interesie sektora bankowego jest utrzymywanie wskaźnika na jak najwyższym poziomie. W takiej sytuacji pozostawienie prawa do ustalania oprocentowania dla banku jest sprzeczne z naturą stosunku zobowiązaniowego.
- Po drugie stawka WIBOR jest ustalana w oparciu o deklaracje banków. Jest tak ponieważ ilość rzeczywistych transakcji pomiędzy bankami jest znikoma, bo akcje kredytowe finansowane są głównie z depozytów klientów. Oznacza to nie mniej, nie więcej, że bank dostaje takie oprocentowanie jakie chciałby dostać, co z pewnością faworyzuje wyłącznie jedną stronę umowy.
- Po trzecie stawka WIBOR jest sprzeczna z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 08.06.2016 r. (BMR), bowiem rozporządzenie to nakazuje, aby wskaźniki takie jak WIBOR odzwierciedlały warunki rynku lub realia gospodarcze. WIBOR tego nie czyni, bo odnosi się nie do realiów gospodarczych, tylko do deklaracji, oczekiwań banku.
- Po czwarte często banki nie informowały również o zakresie ryzyka finansowego jakie kredytobiorcy biorą na siebie zawierając umowę kredytu o zmiennej stopie oprocentowania (podobnie zresztą jak w przypadku kredytów waloryzowanych kursem CHF).
W naszej ocenie powyższe może doprowadzić do uznania postanowienia umownego określającego stawkę oprocentowania w odniesieniu do stawki WIBOR za niedozwolone (abuzywne), a co za tym idzie niewiążące strony umowy. Pozwala to co najmniej wyeliminować z umowy wskaźnik WIBOR, czyniąc daną umowę oprocentowaną wyłącznie stałą marżą banku lub nawet nieważną.
Zaznaczamy jednak, że dochodzenie roszczeń związanych z kredytami złotowymi jest obarczone znacznym ryzykiem. Sądy nie wykształciły bowiem jednolitej linii orzeczniczej w przedmiocie takich kredytów. Nadto ocena ma charakter ogólny. Decyzja o ewentualnym dochodzeniu roszczeń wobec banku może być podjęta po zapoznaniu się z postanowieniami konkretnej umowy kredytu oraz z treścią udzielanych przez bank pouczeń.
(Zagadnienie poruszane w niniejszym wpisie jest bardzo złożone. Z uwagi jednak na charakter publikacji prezentujemy je w dużym skrócie.)
